“محتوا“ و “محتوا نویسی“ هدفمند
تاریخچه محتوا نویسی
یکی از موضوعات روز دنیای دیجیتال،مطرح شدن و رواج یافتن پدیده ای به نام مقوله محتوا تولید محتوا ، و محتوا نویسی است.
نه اینکه قبلاً چنین موضوعات و مفاهیمی وجود نداشته باشد، داشته، و بنا به تعریفی سابقه ای به قدمت انسان و ارتباطات انسانی دارد.
چنانکه فلاسفه یونان باستان و از جمله آنها ارسطو فیلسوف نامی آن دوران نیز در مورد ارتباط و محتوا ی آن و مکانیزم ارتباط سخن گفته اند.
اما می توان مدعی شد که اهمیت پیدا کردن موضوع و پرداختن به آن در سطح کلان اجتماع قدمت چندانی ندارد.
محتوا نویسی در حال حاضر نه یک هنر برای افراد خاص بلکه یک تخصص و زمینه کار و کارآفرینی برای کسب و کارها و خدمات مختلف است.
محتوا نویسی رسانه ای با الگوهای نو
محتوا نویسی هدفمند – از حدود دو دهه گذشته تا حالا هر چه جلوتر آمده ایم ،مخصوصاً در چند سال اخیر، توسعه فناوری و همگانی شدن دسترسی و فعالیت در دنیای مجازی ،خیلی از متر و معیار های گذشته را به هم ریخته است.
مدل ها و الگو های قدیمی نویسندگی و علی الخصوص نوشتن برای رسانه تغییر شکل و قالب داده اند.
تولید کنندگان انحصاری محتوا
تولید کنندگان محتوا و سخن پراکنان سالهای نه چندان دور، که البته در جایی مثل ایران خودمان محدود به چند روزنامه ،دو کانال تلویزیون و چند کانال رادیویی به اضافه خبرگزاری جمهوری اسلامی و خبرگزاری “واحد مرکزی خبر” (خبرگزاری صدا و سیمای فعلی) بودند، با سرعت غیر قابل باوری دچار دگرگونی شدند .
اگر روزنامه های قبل از انقلاب یا حتی دهه اول و تا حدی دوم بعد از انقلاب را دیده باشید قطع بزرگ و حجیم روزنامه ها را که برخی مقالات و گزارش های آن ها به سی و چهل قسمت هم می رسید،از ویژگی های خاص روزنامه های آن دوره بود.
خوانندگان پر حوصله !
حالا تصور کنید که این صفحات را که به اندازه یک دنیا مطلب در خود جا می دادند ،کسانی به نام کارمند،کاسب،بازاری،و یا دانشگاهی و فرهنگی می خریدند و با چه حرص و ولعی هم می خواندند.
باور کنید با آن خط ریز و صفحه معمولاً بدون عکس که فقط مطلب و چند “میان تیتر” و “سوتیتر” داشت ، هر نسخه از این روزنامه ها ( عمدتاً شامل کیهان و اطلاعات می شد) که بعد ازظهرها منتشر و توزیع می شدند، به اندازه چند کتاب مطلب (در این بحث می گوییم محتوا) را در خود جای می دادند .
این رو هم بگم که خیلی از مطالب هم که بصورت پاورقی و مسلسل و ادامه دار منتشر می شد، در اصل با همین نیت که در آخر بصورت یک کتاب مستقل منتشر بشه نوشته می شد.
اما خب اوضاع تغییر کرد. به فراخور تحولات تکنولوژیک و به تبع آن، تغییرات در زمینه های مختلف اجتماعی، اقتصادی و…در جهان، در ایران هم بازیگران جدیدی وارد عرصه تولید محتوا و رسانه های ارتباط جمعی شدند .
رسانه ها و ورود بازیگران جدید
انتشار روزنامه همشهری
در سال هفتاد و یک روزنامه همشهری منتشر شد . از مهمترین دلایل اقبال مردم نسبت به روزنامه همشهری را خلاصه نویسی مطالب ،قطع کوچکتر ، رنگی بودن صفحات و به کار بردن وسیع عکس دانسته اند.
انتشار روزنامه ایران
بعد از این بود که روزنامه های دیگری هم آمدند.مثل روزنامه ایران(انتشار۱۳۷۳) که متعلق به دولت (دولت به معنای خاص) بود.
روزنامه جام جم
بعد ها روزنامه جام جم (انتشار۱۳۷۹) (روزنامه صدا و سیما) و در میان آنها خیلی روزنامه های ریز و درشت که بعضی شان در مقاطع خاص بسیار هم تاثیر گذار بودند. اما به دلایلی کم رنگ شدند. یا از میان رفتند، و یا جایشان را به روزنامه های دیگر دادند.
دلیل عدم موفقیت برخی رسانه ها
شاید عمده ترین دلیل این عدم پایداری در اکثریت قریب به اتفاق روزنامه ها و نشریات چاپی در درجه اول اهداف بنیانگذاران آنها بود که به دنبال اهداف کوتاه مدت و مقطعی خود بودند .
بعد از سپری شدن زمان، تاریخ مصرف آن روزنامه هم سر می رسید و انتشار و ادامه کار دیگر از نظر گردانندگان و کارگزاران نشریه، دیگر مقرون به صرفه و قابل توجیه نبود .
یا گردانندگان و سرمایه گذاران عمدتاً ناپیدا و نامعلوم (برای عموم مردم) دیگر تمایلی برای ادامه نداشتند. (یکی از دلایل مهم تعطیلی نشریات جلوگیری از انتشار توسط دستگاه های حکومتی است که آن هم به دلیل ممیزی های سیاسی در محتوای نشریه صورت گرفته و خود بحث دیگری است).
یک مطلب مهم در رابطه با دلایل عدم موفقیت و ناکارآمدی نشریات، سیاست زدگی و وابستگی صرف به دولت و یا حکومت است.
نمونه هایی از روزنامه های کثیر الانتشار
برای مثال :
روزنامه ایران که به تأسی از روزنامه همشهری و با تبلیغات و هزینه های فراوان بوجود آمد. (در زمان دولت سازندگی و به عنوان روزنامه رسمی دولت) اما به دلایل خاصی مانند وابستگی به دولتها، و تغییراتی که در مناسبات ،منافع جناح های رقیب و شاید مهم تر از همه تغییر دولت ها وجود دارد ،علیرغم خیز ابتدایی و سر و صدای زیاد در بدو انتشار، هیچ وقت نتوانست در مقابل رقیبی مثل همشهری که از قضا کمتر دستخوش تغییرات بنیادین شده ،توفیق چندانی (حداقل به لحاظ جذب مخاطب) بدست آورد.
نمونه دیگر :
مورد دیگر روزنامه حکومتی جام جم است که آن هم شیر بی یال و دم و اشکمی است که تا حالا نتوانسته هویتی مستقل برای خود دست و پا کند، و کارکردی جز اتلاف سرمایه ملی نداشته و ندارد!
همین الگوی موفقیت یا عدم موفقیت در تمام اشکال ارتباط جمعی و “رسانه ها” به عنوان وسیله های ارتباطی مصداق پیدا می کند .
ارتباط هدفمند پیش شرط موفقیت
همانطور که در روابط بین فردی از الگوهایی تبعیت می کنیم . در فضای مجازی هم اهداف و رویکرد هایی برای تولیدمحتوا در پیش می گیریم.
اگر اینطور نباشد یعنی ارتباط باری به هر جهت.این نوع برقراری ارتباط هدفی را تامین نمی کند. اصطلاحاً گفته می شود ،ارتباط ناقص است . ارتباطی که اندیشیده شده نباشد ،نتیجه کاملی هم بدست نخواهد داد.
به عبارت دقیقتر پیش از برقراری ارتباط ما باید هدفمان را از برقراری ارتباط دقیقاً مشخص کنیم .
هر قدر آشنایی ما با مخاطبمان و گرایشات و امیال او روشن تر و دقیق تر باشد، تعریف و هدف گذاری بهتری هم خواهیم داشت . با محتوا نویسی هدفمند، احتمال به هدف زدنمان را نیز بیشتر خواهیم کرد.
کدام وسیله ارتباطی مناسب تر است؟
هر مطلب و محتوایی نیاز به حامل ها و وسیله ارتباطی مناسب و بهینه خودش دارد. برای مثال فرض کنیم یک خبرنگار ورزشی شادی بعد از گل یک فوتبالیست را در چند سطر شرح می دهد و توصیف می کند.
خبرنگار دیگر بدون حتی یک کلمه و درگیر شدن در دام کلمات! با به کار بردن یک عکس از صحنه شادی بعد از گل همان فوتبالیست مطلب را برایمان عینیت می بخشد.
این یک مثال ساده است. منظور این که استفاده و تاثیر پیام در شرایط مختلف فرق می کند.در ارسال پیام به مدیریت و تصمیم گیری نیاز داریم.تجربه و شناخت در تصمیم گیری درست نقش اساسی دارد.
ما در کشورمان در زمینه ارتباطات اجتماعی و استفاده از وسایل ارتباط جمعی کار درست و اصولی انجام نداده ایم.
درست تر بگویم، به نظرم کار که انجام نداده ایم هیچ ،سوء مدیریت ،سوء استفاده و ندانم کاری هم داشته ایم.
رسانه ها و آفت انحصار طلبی
شاید بیشتر این ها به خاطر انحصار وسایل ارتباطی، خصوصاً در گذشته بوده باشد. این انحصار در دوره ای به حدی بود که بعضاً خبرهایی مثل نتیجه فوتبال های مهم را هم شامل می شد.
یادم هست در دوره ای مثلاً جام ملت های آسیا و بازی تیم ملی با تاخیر ،پخش می شد و مسئولان منت می گذاشتند و این طور استدلال می کردند که :
– این بازی را تنها با ۲ساعت تاخیر پخش می کنیم.
یا خیلی لطف می کردند و می گفتند:
– با یک نیمه که یعنی نیمه زنده! بازی رو می بینید.
نکته جالب
نکته جالب اینجاست که اگر موردی پیش می آمد درگیری و حاشیه خاصی بود و شاید اگر یکی از مسئولان از گل خوردن تیم خوشش نمی آمد.
یا مثلاً تشخیص می دادند که برای روحیه مردم خوب نیست . به راحتی از پخش ادامه بازی صرف نظر می کردند!
برای تکمیل شاهکارشان :
تا یک ساعت که تصویر گل نشان می دادند . بعدش مجری می آمد.نیم ساعت شعر می خواند و آخرش می گفت :
– اشکال فنی است .صبور باشید. انشاءالله رفع می شود .
این ها واقعیت هایی است که اتفاق می افتاد. و البته تکرار هم می شد!.
یادم هست که مسابقه ای نیمه کاره قطع شد . و اولین خبر رسمی در موردش فردای آنروز در اخبار ساعت ۱۴ رادیو و آن هم اعلام نتیجه بازی در دو ثانیه بود!.
آفت ارتباط جمعی سالم !
چطور می شود این گونه رویدادها را تفسیر کرد؟
آیا در بلند مدت روی اعتماد مخاطب تاثیر منفی ندارد؟
این کار اخلاقی است؟
ما برای مخاطب حقی قائل هستیم؟ و…
شاید مهمترین دلیل این جور اتفاقات،انحصار باشد.وقتی رقیبی نیست.انتقادی نیست
زمانی که کسی تریبونی برای اعتراض ندارد . وقتی صدایی غیر از خودت نیست. و…
بیاییم سر موضوع خودمان، ارتباط گری حرفه ای کار سختی است . فاکتور های مختلفی را باید مد نظر داشت.
مخاطب،وسیله ارتباطی ،دانش عمومی ،فنی،افکارعمومی،اعتقادات ،فرهنگ جوامع مختلف و بسیاری فاکتورهای دیگر که در برقراری ارتباط بهینه نقش دارد.
قانون همه جا و برای همه یکسان است
ببخشید که این همه حاشیه رفتیم .اصلاً من می خواستم بگم که فرقی نمی کنه ما برای وبلاگ شخصی مان محتوا تولید کنیم یا برای رسانه های چند ملیتی شناخته شده .
قوانین تولید محتوای مناسب و اثر گذار همه جا یکی است. داشتن هدف، دانش و اطلاعات ، آشنایی با وسیله ارتباطی،شناخت مخاطب.
در آخر هم بگوییم که پیش شرط ارتباط پایبندی به حقوق مخاطب،صداقت، و رعایت موازین و اخلاق حرفه ای است.
هدف ارتباط گر حرفه ای کسب اعتبار و آبروست. و بدیهی است که به عنوان تولید کننده حرفه ای همه ما باید ملزم به رعایت آن باشیم.
برای تولید محتوا خواندن این مقالات را هم پیشنهاد می کنم:تولید محتوای جذاب با استفاده از شیوه نامه ۲۰+۷چقدر توانسته اید رضایت گوگل را جلب کنید؟ |
موفق و پیروز باشید
در هر کدام از بندهای این مطلب مقاله و کتابی حرف برای گفتن وجود دارد. سعی کردم زیاده گویی نکنم .
تنها شمه ای از کار گفته شد. امیدوارم سودمند بوده باشد .
در مطالب دیگر جزئیات را با موشکافی و شرح و بسط بیشتر، بررسی می کنیم.
هدف محتوا ۲۰ ارائه و به اشتراک گذاشتن مطالب و ایجاد محیط تعامل با مخاطبان و بین مخاطبان است.
از ارائه نظرات و بیان متقابل افکار و نظرتان استقبال می شود.
اگر مایل هستید در مورد این مطلب بصورت خاص نظر دهید (در بخش دیدگاه کامنت بگذارید).
مدیر وب سایت – دانش آموخته علوم ارتباطات-روزنامه نگاری از دانشگاه آزاد مرکز – دارای سابقه فعالیت در زمینه های متعدد مطبوعاتی – تولیدات محتوایی – کارشناس رسانه نوشتاری – وبمستر
